کاربرد تلفیقی ‏‎gis‎‏ و مدل ریاضی جهت ارزیابی رسوبگذاری در مخزن سد

فرآیند ته نشینی رسوبات در مخزن سدها، با احداث این سازه ها هیدرولیکی در مسیر رودخانه ها بوجود می آید و اثرات نابهنجاری زیست محیطی مختلفی بر پیرامون سد بر جای می گذارد.مهندسین و مدیران طرحهای سدسازی در فازهای طراحی و مدیریت بهره برداری از مخازن، نیازمند آگاهی و شناخت کافی از مکانیستم انتقال و ته نشینی رسوبات جهت برآورد حجم و الگوی ته نشینی رسوبات در مخازن سدها می باشند.روشهای مختلفی (میدانی، تجربی و ریاضی) توسط پژوهشگران و مراکز تحقیقاتی به منظور بررسی روند رسوبنگذاری در مخازن سدها ارائه گردیده است که از این میان روشهای ریاضی (مدلهای عددی مبتنی بر تئوری انتقال رسوب) به دلیل بهره گیری از فن آوری پیشرفته رایانه ها، نتایج قابل قبولی از خود نشان داده اند.در تحقیق حاضر جهت شبیه سازی طولانی مدت روند ته نشینی رسوبات به مخزن سد میناب، از مدل ریاضی ‏‎fluvial -12‎‏ استفاده گردید.کالیبراسیون مدل با استفاده از آمار و اطلاعات مربوط به دوره 71-1364 صورت گرفت و نتایج این مرحله شامل برآورد مقادیر پارامترهایی نظیر؛ ضریب زبری مانینگ ‏‎<n<0/03)‎‏0/02)، عمق لایه فرسایش پذیر (‏‎d=0/1‎‏ متر) و ... گردید. همچنین رابطه انتقال رسوب انگلوند - هانسن، بعنوان رابطه مناسب تشخیص داده شد. مقادیر خطای محاسباتی در این مرحله (محدوده دانه بندی مدل) با استفاده از دو معیار آماری ‏‎are‎‏ و ‏‎rrms‎‏ محاسبه شده و به ترتیب برابر 3 و 41 درصد بدست آمد.مدل با استفاده از آمار 77-1371 مورد ارزیابی صحت عملکرد قرار گرفت و در این مرحله نیز مقادیر خای محاسباتی با استفاده از معیارهای ‏‎are‎‏ و ‏‎rrms‎‏ بترتیب برابر 19 و 67 درصد بدست آمد.مرحله پیش بینی روند پیشروی دلتای رسوبی در سالهای آینده نیز توسط مدل ریاضی شبیه سازی گردید.با کاربرد تلفیقی مدل ریاضی ‏‎fluvial-12‎‏ و سیستم اطلاعاتی جغرافیایی ‏‎ilwis‎‏، یک سامانه اطلاعاتی برای سد مذکور ایجاد گردیده و با استفاده از نتایج خروجی مدل ریاضی و بکارگیری قابلیتهای سیستم ‏‎ilwis‎‏، نقشه های توپوگرافی و هم عمق مخزن در دوره های مورد مطالعه ترسیم گردید. در نهایت پارامترهای مورد نیاز جهت تحلیل وضعیت حال و آینده مخزن بترتیب زیر بدست آمد. کاهش حجم مخزن در طی سالهای 71-1364 برابر 9 درصد، متوسط سالیانه کاهش حجم مخزن برابر 93/0، عمر مفید مخزن برابر 54 سال و مدت زمان لازم جهت پرشدگی کامل مخزن در تراز 5/98 برابر 107 سال برآورد گردید.